Tο ειδικό καθεστώς αγροτών Άρθρο 41 αποτελεί ένα σημαντικό νομοθετικό πλαίσιο που επηρεάζει χιλιάδες αγρότες στην Ελλάδα. Οι ειδικές ρυθμίσεις του άρθρου καθορίζουν τις φορολογικές υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των αγροτών, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής ΦΠΑ και των απαλλαγών που δικαιούνται. Η κατανόηση των προϋποθέσεων ένταξης και των υποχρεώσεων είναι απαραίτητη για κάθε αγρότη που επιθυμεί να αξιοποιήσει αυτό το καθεστώς.
Το παρόν άρθρο εξετάζει λεπτομερώς τις προϋποθέσεις ένταξης στο ειδικό καθεστώς, τη διαδικασία υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών και τις υποχρεώσεις των αγροτών. Παρουσιάζονται επίσης οι φορολογικές επιπτώσεις, η διαδικασία επιστροφής ΦΠΑ και η σύγκριση με το κανονικό καθεστώς. Η σωστή ενημέρωση για τα όρια τζίρου και τις διαδικασίες μέσω myBusinessSupport και myDATA θα βοηθήσει τους αγρότες να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για την επιχείρησή τους.
Τι είναι το Ειδικό Καθεστώς Αγροτών
Ορισμός και νομοθετικό πλαίσιο
Το ειδικό καθεστώς αγροτών αποτελεί ένα προαιρετικό φορολογικό πλαίσιο που θεσπίστηκε με το άρθρο 41 του Κώδικα ΦΠΑ. Η τελευταία τροποποίηση του καθεστώτος πραγματοποιήθηκε την 1.1.2017 με τις διατάξεις του άρθρου 47 του ν. 4410/2016, εισάγοντας σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία του.
Βασικά χαρακτηριστικά
Το ειδικό καθεστώς χαρακτηρίζεται από τα εξής βασικά στοιχεία:
-
Απαλλαγή από την τήρηση λογιστικών αρχείων (βιβλίων)
-
Μη υποχρέωση έκδοσης στοιχείων και υποβολής δηλώσεων ΦΠΑ
-
Ειδικός τρόπος επιστροφής ΦΠΑ εισροών
-
Μη επιβάρυνση με ΦΠΑ των παραδόσεων αγαθών και παροχών υπηρεσιών
Η επιστροφή του ΦΠΑ πραγματοποιείται με την εφαρμογή κατ' αποκοπή συντελεστή 6% επί της αξίας των παραδιδόμενων αγροτικών προϊόντων και παρεχόμενων αγροτικών υπηρεσιών προς άλλους υποκείμενους στον φόρο.
Ποιοι αγρότες εντάσσονται
Οι προϋποθέσεις ένταξης στο ειδικό καθεστώς καθορίζονται με βάση δύο βασικά κριτήρια:
| Κριτήριο | Όριο |
|---|---|
| Παραδόσεις αγροτικών προϊόντων & υπηρεσιών προς οποιοδήποτε πρόσωπο | < 15000 ευρώ |
| επιδοτήσεις | < 5000 ευρώ |
Διαδικασία ένταξης και υποχρεώσεις
Η διαδικασία ένταξης στο ειδικό καθεστώς αγροτών έχει πλέον ψηφιοποιηθεί πλήρως, προσφέροντας μια απλουστευμένη εμπειρία για τους αγρότες. Η ΑΑΔΕ έχει εκσυγχρονίσει το σύστημα υποβολής αιτήσεων και διαχείρισης υποχρεώσεων μέσω των ψηφιακών πλατφορμών.
Απαραίτητα δικαιολογητικά
Για την ένταξη στο ειδικό καθεστώς αγροτών, απαιτούνται τα εξής δικαιολογητικά:
-
Τίτλοι κτήσης (τιμολόγια αγοράς)
-
Εκκαθαρίσεις για πωλήσεις αγροτικών προϊόντων
-
Τιμολόγια ή αποδείξεις παροχής υπηρεσιών
-
Εντάλματα πληρωμής ή άλλα νόμιμα στοιχεία για αποζημιώσεις
-
Παραστατικά που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα myDATA
Προθεσμίες και διαδικασία υποβολής
Η διαδικασία υποβολής πραγματοποιείται μέσω της πλατφόρμας myBusinessSupport στη διαδρομή myAADE > Εφαρμογές > Επιχειρήσεις. Οι βασικές προθεσμίες έχουν ως εξής:
| Ενέργεια | Προθεσμία |
|---|---|
| Υποβολή αίτησης ένταξης | Καθ' όλη τη διάρκεια του έτους |
| Αίτηση επιστροφής ΦΠΑ | 1η Απριλίου έως 15η Δεκεμβρίου |
| Αναδρομική ένταξη | Έως 15η Δεκεμβρίου |
Κατά τη συμπλήρωση της αίτησης, το σύστημα ανακτά αυτόματα τα παραστατικά που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα myDATA από τους αντισυμβαλλόμενους του δικαιούχου.
Υποχρεώσεις αγροτών ειδικού καθεστώτος
Οι αγρότες που εντάσσονται στο ειδικό καθεστώς έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις:
Φορολογικές Υποχρεώσεις:
-
Υποβολή ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος
-
Συμπλήρωση εντύπου Ε3 για απεικόνιση εσόδων-εξόδων
-
Υποβολή ετήσιας συγκεντρωτικής κατάστασης προμηθευτών
Απαλλαγές:
-
Δεν απαιτείται τήρηση λογιστικών βιβλίων
-
Δεν υποχρεούνται στην έκδοση τιμολογίων
-
Απαλλάσσονται από την έκδοση παραστατικών διακίνησης
Σε περίπτωση απένταξης από το ειδικό καθεστώς, η δήλωση μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε χωρίς την επιβολή προστίμου. Ωστόσο, πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως η μη λήψη επιδοτήσεων και η μη έκδοση παραστατικών μετά την ημερομηνία απένταξης.
Για τις περιπτώσεις κληρονόμων θανόντος αγρότη ή τροποποίησης αρχικής αίτησης, η διαδικασία πραγματοποιείται στη ΔΟΥ μέσω της εφαρμογής "Τα αιτήματά μου" στην πύλη myAADE, χρησιμοποιώντας το έντυπο ΦΠΑ 304.
Το 2023, πρώτο έτος εφαρμογής της ψηφιακής διαδικασίας, υποβλήθηκαν 132.500 αιτήσεις, σημειώνοντας σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τις 97.000 χειρόγραφες αιτήσεις του 2022. Οι επιστροφές ΦΠΑ πραγματοποιούνται τακτικά είτε μέσω κατάθεσης στον δηλωμένο λογαριασμό ΙΒΑΝ είτε μέσω συμψηφισμού με τυχόν οφειλές.
Φορολογικές επιπτώσεις και οφέλη
Οι φορολογικές επιπτώσεις και τα οφέλη του ειδικού καθεστώτος αγροτών διαμορφώνουν ένα πλαίσιο που στοχεύει στην απλοποίηση των διαδικασιών και την ελάφρυνση των διοικητικών υποχρεώσεων για τους αγρότες.
Τρόπος φορολόγησης
Οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος απολαμβάνουν σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις. Βασικό χαρακτηριστικό είναι η απαλλαγή από την υποχρέωση υποβολής δηλώσεων ΦΠΑ, καθώς οι πωλήσεις των προϊόντων και των υπηρεσιών τους δεν επιβαρύνονται με φόρο προστιθέμενης αξίας.
Στο πλαίσιο της φορολόγησης:
-
Δεν επιβάλλεται τέλος επιτηδεύματος
-
Δεν απαιτείται η τήρηση λογιστικών βιβλίων
-
Δεν υπάρχει υποχρέωση έκδοσης τιμολογίων
Για τον προσδιορισμό του ορίου των 5.000 ευρώ από επιδοτήσεις, λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό που καταβλήθηκε στον αγρότη εντός του προηγούμενου φορολογικού έτους. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται:
-
Πράσινη ενίσχυση
-
Βασική ενίσχυση
-
Ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας
-
Συνδεδεμένες ενισχύσεις
-
Εξισωτική αποζημίωση
-
Ειδική ενίσχυση βάμβακος
Επιστροφή ΦΠΑ
Η διαδικασία επιστροφής ΦΠΑ πραγματοποιείται μέσω της πλατφόρμας myBusinessSupport της ΑΑΔΕ. Ο κατ' αποκοπή συντελεστής επιστροφής ανέρχεται στο 6% επί της αξίας των παραδιδόμενων αγροτικών προϊόντων και παρεχόμενων υπηρεσιών.
Προϋποθέσεις για την επιστροφή ΦΠΑ:
-
Ένταξη στο ειδικό καθεστώς κατά το φορολογικό έτος αναφοράς
-
Τα προϊόντα πρέπει να είναι παραγωγής του αγρότη
-
Οι πωλήσεις να έχουν πραγματοποιηθεί προς υποκείμενα στο ΦΠΑ πρόσωπα
-
Ελάχιστο ποσό επιστροφής 5 ευρώ
Η αίτηση επιστροφής υποβάλλεται από την 1η Απριλίου έως την 15η Δεκεμβρίου κάθε έτους. Οι πληρωμές πραγματοποιούνται ανά δεκαπενθήμερο και περιλαμβάνουν τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν μέχρι την προηγούμενη ημέρα.
Σύγκριση με κανονικό καθεστώς
| Χαρακτηριστικό | Ειδικό Καθεστώς | Κανονικό Καθεστώς |
|---|---|---|
| Τήρηση βιβλίων | Όχι | Ναι |
| Έκδοση τιμολογίων | Όχι | Ναι |
| Δηλώσεις ΦΠΑ | Όχι | Τριμηνιαίες |
| Επιστροφή ΦΠΑ | 6% κατ' αποκοπή | Συμψηφισμός εισροών-εκροών |
| Τέλος επιτηδεύματος | Όχι | Ναι* |
*Εξαιρούνται αγρότες άνω των 62 ετών
Σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο καθεστώτων:
Στο ειδικό καθεστώς:
-
Απλοποιημένες διαδικασίες
-
Μειωμένες διοικητικές υποχρεώσεις
-
Κατ' αποκοπή επιστροφή ΦΠΑ
-
Δεν απαιτείται παρακολούθηση αποθεμάτων
Στο κανονικό καθεστώς:
-
Πλήρης λογιστική παρακολούθηση
-
Υποχρέωση έκδοσης παραστατικών
-
Τακτική υποβολή δηλώσεων
-
Δυνατότητα άμεσου συμψηφισμού ΦΠΑ
Ειδικές περιπτώσεις που δεν επηρεάζουν το όριο των 5.000 ευρώ:
-
Ενισχύσεις για επενδύσεις
-
Αποζημιώσεις ΕΛΓΑ
-
Ενισχύσεις de minimis
-
Αποζημιώσεις λόγω ειδικών δυσχερειών
Για τον υπολογισμό του ποσού επιστροφής λαμβάνονται υπόψη τα παραστατικά που έχουν διαβιβαστεί στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA της ΑΑΔΕ από τους αντισυμβαλλόμενους του δικαιούχου αγρότη. Η διαδικασία επιστροφής έχει απλοποιηθεί σημαντικά μέσω της ψηφιοποίησης, με τις πληρωμές να πραγματοποιούνται εντός 15 ημερών από την υποβολή της αίτησης.
Συμπέρασμα
Το Ειδικό Καθεστώς Αγροτών προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στους αγρότες μέσω απλοποιημένων φορολογικών διαδικασιών και μειωμένων διοικητικών υποχρεώσεων. Η κατ' αποκοπή επιστροφή ΦΠΑ 6%, η απαλλαγή από την τήρηση βιβλίων και η μη υποχρέωση έκδοσης τιμολογίων δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τους δικαιούχους. Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών μέσω των πλατφορμών myBusinessSupport και myDATA έχει απλοποιήσει σημαντικά τη διαχείριση των υποχρεώσεων.
Η επιλογή ένταξης στο ειδικό καθεστώς απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση των προϋποθέσεων και των ορίων που θέτει ο νόμος. Οι αγρότες χρειάζεται να εξετάσουν το ύψος των επιδοτήσεων, τον ετήσιο τζίρο και τις ειδικές περιπτώσεις που επηρεάζουν την επιλεξιμότητά τους. Η έγκαιρη και σωστή υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών διασφαλίζει την ομαλή λειτουργία της αγροτικής επιχείρησης και τη μέγιστη αξιοποίηση των παρεχόμενων φορολογικών ελαφρύνσεων.
