Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ΣΜΕ καθώς και τα δικαιώματα προαίρεσης είναι παράγωγα προϊόντα δηλαδή συμβόλαια που βασίζονται σε υποκείμενες αξίες όπου τη τιμή τους αλλά και οι κανόνες εκτέλεσης τους εξαρτόνται απο την υποκείμενες αξίες, αυτά μπορούν να  διαπραγματεύονται σε οργανωμένες αγορές όπως είναι τα χρηματιστήρια ή μη οργανωμένες μέσα από private δίκτυα brokers over the counter markets.

Τα ΣΜΕ είναι τα συμβόλαια όπου βασίζονται σε μια υποκείμενη αξία όπου μπορεί να είναι φυσικά προιόντα (commodities) είναι όπως το πετρέλαιο, ο χρυσός, το καλαμπόκι ή άλλες χρηματοοικονομικές αξίες όπως είναι οι μετοχές, ομόλογα, χρηματιστηριακοί δείκτες κτλ.

Ο σκοπός στις επενδύσεις ειναι να αντισταθμίσουν μελλοντικές τιμές σε ένα υποκείμενο ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος της μεταβολής των τιμών ή συναλλαγματικός κτλ δηλαδή hedging, και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε εταιρείες παραγωγής προϊόντων που θέλουν να αντισταθμισουν το κινδυνο σε πρώτες ύλες που χρησιμοποιουν στη βιομηχανική τους παραγωγή ή και να πραγματοποιήσουν arbitrage.

Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης

Οι αγοροπωλησίες για τις μετοχές γίνονται στο Χρηματιστήριο Αξιών αντίστοιχα όλα τα χρηματοικονομικά παράγωγα διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο παραγώγων.

ΣΜΕ τι είναι

Είναι είδος παραγώγου συγκεκριμένα Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπληρώσης δηλαδή ένα συμβόλαιο στο οποίο τα δύαντισυμβαλλόμενα μέρη έχουν συμφωνήσει να αγοράσουν σε συγκεκριμένη τιμή και μελλοντική ημερομηνία ένα commodity ή ένα τίτλο αξίας όπως μια μετοχή.

Όταν κάποιος αγοράσει σήμερα ένα ΣΜΕ του οποίου το υποκείμενο είναι ο χρυσός τότε έχει το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να αγοράσει στη μελλοντική χρονική στιγμή  πχ μετά από 5 μήνες μια συγκεκριμένη ποσότητα χρυσού σε μια συγκεκριμένη τιμή του χρυσού που έχει καθοριστεί σήμερα.

Ενώ αντίστοιχα ο πωλητής του συμβολαίου είναι υποχρεωμένος να πουλήσει τη συγκεκριμένη ποσότητα χρυσού με την τιμή που αναφέρεται στο συμβόλαιο πχ. Σε 5 μήνες από σήμερα. Τα ΣΜΕ είναι συμφωνίες για αγοροπωλησίες προϊόντων σε μελλοντικές στιγμές με χαρακτηριστικά που έχουν συμφωνηθεί σήμερα.

Ο υπολογισμός της τιμής ενος ΣΜΕ ή Forward είναι εύκολογος αντίθετα ενός ευρωπαϊκού δικαιώματος προαίρεσης χρησιμοποιούμε την Black-Scholes Options Calculator

Chicago Board Exchange

Το πρώτο χρηματιστήριο στον κόσμο στο οποίο άρχισαν να διαπραγματεύονται τα ΣΜΕ ήταν το Chicago Board Exchange του οποίο δημιουργήθηκε το 1848 όπου στη πρώτη φάση διαπραγματεύοταν προθεσμιακά συμβόλαια (forwards) τα οποία είναι παρόμοια με τα ΣΜΕ, το 1965 ξεκίνησε η διαπραγμάτευση των ΣΜΕ στο συγκεκριμένο χρηματιστήριο.

Credit Rating Agencies

Τα Credit Rating Agencies είναι εταιρίες οι οποίες βαθμολογούν την πιστωλιτική ικανότητα μεγάλων εταιριών, χωρών, μη κερδοσκοπικών οργανισμών κτλ. Για παράδειγμα πολλές χώρες εκδίδουν κρατικά ομόλογα (treasury bonds), έντοκα γραμμάτια δημοσίου (treasury bills) και άλλα είδους τέτοιες ομολογίες.

Το Credit Rating Agency έρχεται και δίνει μια βαθμολογία στη χώρα για το πόσο ικανή είναι να αποπληρώσει τους αγοραστές των ομολόγων της. Μία χώρα η οποία βρίσκεται στην Ευρώπη έχει μεγαλύτερη βαθμολογία από μια χώρα η οποία βρίσκεται στην Αφρική ή στη Μέση Ανατολή, όπου η πολιτική της κατάσταση είναι ασταθής ή κινδυνεύει να βρεθεί σε εμπόλεμη κατάσταση.

Φυσικά το να αποπληρωθεί ένα κρατικό ομόλογο σε μια χώρα με χαμηλή βαθμολογία (credit rating) έχει μικρότερη πιθανότητα από ένα άλλο ομόλογο που έχει αγοραστεί σε μια χώρα με υψηλή βαθμολογία.

Τα κρατικά ομόλογα που αγοράζονται σε χώρες με χαμηλό credit rating δηλαδή με μεγαλύτερο κίνδυνο να μην αποπληρωθούν έχουν φυσικά πολύ μεγαλύτερη απόδοση. Τα τρία μεγαλύτερα πρακτορεία που βγάζουν τέτοιες βαθμολογίες είναι η Moody's Corporation, η Standard & Poor's και η Fitch Ratings.

Collateralized Debt Obligations

Τα CDOs ( Collateralized Debt Obligations) είναι μια από τις κύριες αιτίες για την χρηματοοικονομική κρίση του 2007 η οποία ήταν και η μεγαλύτερη μετά τη φούσκα των dot-com. Τα CDOs είναι ένα είδος Asset-Backed Securities και πιο συγκεκριμένα είναι Mortgage-Backed Securities, έστω ότι κάποιος θέλει να αγοράσει ένα σπίτι, αυτό που θα κάνει είναι να πάρει ένα στεγαστικό δάνειο από μια εμπορική τράπεζα.

Στη συνέχεια πληρώνει ένα επιτόκιο και το κεφάλαιο, το σπίτι που θα αγοραστεί θα μπει ως υποθήκη ώστε στην περίπτωση που δεν μπορεί να πληρώσει τις δόσεις του δανείου η τράπεζα θα του το κατασχέσει.

Στη συνέχεια η εμπορική τράπεζα μπορεί να μαζέψει κάποια στεγαστικά δάνεια για παράδειγμα 20, τα οποία μπορεί να τα κάνει ένα group δανείων και να τα πουλήσει σε μία άλλη τράπεζα, για παράδειγμα σε μια τράπεζα επενδύσεων όπου η τράπεζα επενδύσεων αγοράζει ένα asset backed security, ονομάζεται backed γιατί το asset που είναι τα δικαιώματα στις δόσεις των δανείων γίνονται backed από τις υποθήκες τους.

Οπότε η τράπεζα επενδύσεων για να αγοράσει αυτό το group των δανείων δίνει στην εμπορική τράπεζα το αρχικό κεφάλαιο των δανείων και η τράπεζα επενδύσεων αποκτάει το δικαίωμα στα επιτόκια, οπότε οι δανειζόμενοι πληρώνουν τις δόσεις των δανείων στην επενδυτική τράπεζα. Αυτό το κάνει μια εμπορική τράπεζα γιατί μπορεί να χρειάζεται περισσότερη ρευστότητα ή γιατί έχει πέσει η αξία των δανείων π.χ. λόγω πληθωρισμού.

Στη συνέχεια η τράπεζα επενδύσεων μπορεί να δημιουργήσει ένα Special Purpose Entity που μπορεί να είναι μια εταιρία, στην οποία μεταβιβάζει το group με τα δάνεια αυτή η εταιρία λειτουργεί σαν ένα είδος αμοιβαίου κεφαλαίο. Η συνολική της αξία είναι τα δάνεια και τα δικαιώματα που έχει να λαμβάνει τις δόσεις δανείων.

Από τη στιγμή που η εταιρία λειτουργεί σαν αμοιβαίο κεφάλαιο έχει μερίδια και μπορεί κάποιος επενδυτής να πάει και να αγοράσει όσα μερίδια θέλει και το κέρδος του θα είναι ανάλογο του ποσοστού των μεριδίων που έχει στη διάθεση του καθώς έχει και δικαίωμα στο επιτόκιο που λαμβάνει από τους δανειζόμενους, δηλαδή κάθε μερίδιο έχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό απόδοσης έναντι του επιτοκίου.

Διαφοροποίηση κινδύνου σε 3 επίπεδα (Tranches)

Το επόμενο βήμα ήταν ότι αυτό το ποσοστό απόδοσης μπορεί να φαίνεται μικρό για κάποιους επενδυτές ή μεγάλο για άλλους, οπότε αυτά τα εταιρικά μερίδια χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες τα οποία ονομάζονται trances και είναι τα senior, mez και equity. Οι επενδυτές όταν αγοράσουν ένα senior μερίδιο θα έχει μικρή απόδοση, αν είναι mez μεσαία απόδοση και αν είναι equity μεγάλη απόδοση.

Αλλά αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι όσο πιο μεγάλη είναι η απόδοση τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. Αυτό γιατί κάποιοι δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια τους οπότε το δάνειο γίνεται default και κατάσχεται το σπίτι του αλλά η αξία του σπιτιού έχει μικρότερη αξία από το δάνειο (λόγω των επιτοκίων) αν γίνουν αρκετά defaults η special purpose entity χάνει λεφτά.

Μεγαλύτερος κίνδυνος μεγαλύτερο κέρδος

Αυτό γιατί δεν λαμβάνει την πλήρη απόδοση που έπρεπε να πάρει, οπότε σε αυτήν την περίπτωση οι πρώτοι που αρχίζουν να χάνουν λεφτά είναι όσοι έχουν αγοράσει equity μερίδια τα λιγότερα προστατευμένα και μπορούν να πάρουν μικρότερη απόδοση ή και καθόλου και μετά έχουν σειρά mez κτλ. Δηλαδή οι Senior είναι οι πρώτοι που θα πληρωθούν και θα πάρουν τη μικρότερη αλλά τη σίγουρη απόδοση τους. Οπότε τα CDOs είναι αυτά τα διαφοροποιημένα μερίδια.

Τα CDOs ήταν και είναι σύνθετα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιήκαν χωρις συνθήκες και κανόνες ασφαλείας και συνέβαλαν στο μέγιστο στην οικονομική κρίση του 2008. Μέχρι τώρά έχουν αρκετά documentaries και ταινίες και ένα μικρό clip από  the big short

Εάν έχετε ένα portfolio μπορείτε να χρησιμοιήσετε το παρακάτω investment calculator mutual funds για να υπολογισετε μακροπρόθεσμες επενδύσεις.